Trong mua bán thương mại quốc tế, kết quả cuối cùng mà hai bên mua va bán mong muốn là người bán thu được tiền và người mua nhận được hàng, và thông thường người bán chỉ giao hàng khi người mua trả tiền hoặc cam kết trả tiền. Vậy lấy gì để đảm bảo cho việc người bán giao đúng, đủ hàng và người mua trả đúng tiền cái này là nhờ ngân hàng, và ngân hàng thông qua chứng từ để kiểm tra tính xác thực của từng thương vụ.
Có rất nhiều loại chứng từ liên quan đến 1 thương vụ. Thực ra câu trả lời cho hỏi của bạn mình chưa thấy có trong sách vở nào. mình trả lời chỉ là đúc rút từ thực tiến thôi. Thông thường chứng từ do người xuất khẩu ban hành hoặc cơ quan quản lý, cơ quan đại diện tại nước xuất khẩu ban hành theo yêu cầu của người nhập khẩu nhằm mục đích phục vụ cho người NK nhận được đủ hàng đúng chất lượng, đúng quy định theo pháp luật của nước nhập khẩu và phục vụ cho việc người xuất khẩu nhận đủ tiền.
Có thể phân loại chứng từ như thế này:
– Chứng từ do nhà xuất khẩu ban hành: Invoice, list, CA,C/Q…
– Chứng từ do cơ quan quản lý tại nước XK ban hành: CO, ISO… nói chung là các chứng chỉ.
– Chứng từ Vận tải: Bill, lịch tầu, lịch trình, lý trình, thông báo nhận hàng….
Người nhập khẩu yêu cầu những chứng từ gì thì người xuất khẩu phải xuất trình những chứng từ đó. Mỗi loại chứng từ có chức năng và tác dụng riêng. Các chứng từ phải đảm bảo tính chính xác, thống nhất và hợp pháp thỏa mãn được yêu cầu của người mua (NK) thì người NK mới trả tiền.
– Hối phiếu có giá trị thanh toán phải là hối phiếu bản gốc, có chữ ký bằng tay của người ký phát trên hối phiếu
– Kiểm tra ngày ký phát hối phiếu có trùng hoặc sau ngày B/L và trong thời hạn hiệu lực của L/C hay không. Vì sau khi giao hàng, nhà xuất khẩu hoàn tất bộ chứng từ gửi hàng rồi mới ký phát hối phiếu đòi tiền.
– Kiểm tra số tiền ghi trên hối phiếu, số tiền này phải nằm trong trị giá của L/C và phải bằng 100% trị giá hoá đơn.
– Kiểm tra thời hạn ghi trên hối phiếu có đúng như L/C quy định hay không. Trên hối phiếu phải ghi At sight nếu là thanh toán trả ngay hoặc at…days sight nếu là thanh toán có kỳ hạn.
– Kiểm tra các thông tin về các bên liên quan trên bề mặt hối phiếu: tên và địa chỉ của người ký phát ( drawer), người trả tiền ( drawee). Theo UCP- 600, người trả tiền là ngân hàng mở L/C.
– Kiểm tra số L/C và ngày của L/C ghi trên hối phiếu có đúng không?
– Kiểm tra xem hối phiếu đã được ký hậu hay chưa. Nếu bộ chứng từ đã được chiết khấu trước khi gửi đến ngân hàng thì trên mặt sau hối phiếu phải có ký hậu của ngân hàng thông báo hoặc hối phiếu được ký phát theo lệnh của ngân hàng thông báo
Một số trường hợp bất hợp lệ thường gặp khi kiểm tra hối phiếu
+ Hối phiếu thiếu hoặc không chính xác về tên và địa chỉ của các bên có liên quan
+ Hối phiếu chưa ký hậu
+ Số tiền ghi trên hối phiếu bằng số và bằng chữ không khớp nhau hay không bằng trị giá hoá đơn
+ Ngày ký phát hối phiếu quá hạn hiệu lực của L/C
+ Số L/C và ngày mở L/C ghi trên hối phiếu không chính xác
Hoá đơn
– Kiểm tra số bản được xuất trình có đúng quy định của L/C không?
– Kiểm tra các dữ liệu về người bán, người mua (tên công ty, địa chỉ, số điện thoại…) so với nội dung của L/C quy định có phù hợp không?
– Hoá đơn có chữ ký xác nhận của người thụ hưởng hay không? ( Lưu ý theo UCP-500, nếu L/C không quy định thêm thì hoá đơn không cần ký tên). Nếu hoá đơn không phải do người thụ hưởng lập thì hoá đơn được coi là hợp lệ khi L/C có quy định chấp nhận chứng từ do bên thứ ba lập: commercial invoice issued by third party is acceptable hay third party acceptable
– Mô tả trên hoá đơn có đúng quy định của L/C hay không?
– Kiểm tra số lượng, trọng lượng, đơn giá, tổng trị giá, điều kiện cơ sở giao hàng, điều kiện đóng gói và ký mã hiệu hàng hoá có mâu thuẫn với các chứng từ khác như phiếu đóng gói, vận đơn đường biển hoặc vận đơn hàng không…
– Kiểm tra hoá đơn về các dữ kiện mà ngân hàng đã đề cập trong L/C, hợp đồng, quota, giấy phép xuất nhập khẩu… và các thông tin khác ghi trên hoá đơn: số L/C, loại và ngày mở L/C, tên phương tiện vận tải, cảng xếp, cảng dỡ hàng, số và ngày lập hoá đơn có phù hợp với L/C và các chứng từ khác hay không?
Bất hợp lệ thường gặp khi kiểm tra hoá đơn thương :
– Tên và địa chỉ của các bên có liên quan được ghi trên hoá đơn thương mại khác với L/C và các chứng từ khác
– Số bản hoá đơn phát hành không đủ theo yêu cầu của L/C
– Số lượng, đơn giá, mô tả hàng hoá, tổng trị giá, điều kiện đóng gói và ký mã hiệu hàng hoá trên hoá đơn không chính xác với nội dung của L/C
– Số L/C và ngày mở L/C không chính xác
– Các dữ kiện về vận tải hàng hoá không phù hợp với B/L
– Không có chữ ký theo quy định của L/C
Vận tải đơn
– Kiểm tra số bản chính được xuất trình
– Kiểm tra loại vận đơn:
Vận đơn có nhiều loại như vận đơn đường biển, vận đơn đường thuỷ, vận đơn đa phương thức…Căn cứ vào quy định của L/C, cần kiểm tra xem loại vận đơn có phù hợp không?
– Kiểm tra tính xác thực của vận đơn:
Nhà nhập khẩu phải kiểm tra vận đơn có chữ ký của người chuyên chở ( hãng tàu) hoặc đại lý của người chuyên chở hoặc thuyền trưởng của con tàu hoặc người giao nhận và tư cách pháp lý. Nếu chỉ có chữ ký của người vận chuyển, không nêu tư cách pháp lý hoặc không nêu đầy đủ các chi tiết liên quan tư cách pháplý của người đó thì chứng từ sẽ không được ngân hàng thanh toán.
– Kiểm tra mục người gửi hàng. Tuy nhiên, ngân hàng vẫn chấp nhận một chứng từ vận tải mà trên đó bên thứ ba được đề cập cho dù trong L/C không quy định như vậy.
-Kiểm tra mục người nhận hàng: đây là mục quan trọng trên B/L và luôn được quy định rõ trong L/C nên người lập vận đơn phải tuân thủ quy định này một cách nghiêm ngặt.
Trong thực tế, có hai cách phổ biến quy định mục Người nhận hàng như sau:
Made out to order blank endorsed ( B/L được lập theo lệnh người gửi hàng và ký hậu để trắng). Mục Người nhận hàng trên B/L phải ghi to order và người gửi hàng sẽ ký hậu để trắng ở mặt sau của B/L Made out to order of Vietcombank Hochiminh City Branch. Mục người gửi hàng trên B/L phải nêu To the order of Vietcombank Hochiminh CIty Branch và người gửi hàng khôngký hậu. Nếu mục này không ghi chính xác tên ngân hàng Ngoại thương chi nhánh Tp Hồ Chí Minh thì vận đơn cũng không được chấp nhận.
– Kiểm tra mục thông báo ( Notify): Mục Notify trên B/L sẽ ghi tên và địa chỉ đầy đủ của người làm đơn xin mở L/C.
– Kiểm tra tên cảng xếp hàng ( port of loading) và cảng dỡ hàng ( port of discharge) có phù hợp với quy định của L/C hay không?
– Kiểm tra điều kiện chuyển tải:
Nếu L/C quy định không cho phép chuyển tải ( transhipment prohibited), trên B/L không được thể hiện bất cứ bằng chứng nào về sự chuyển tải. Nếu việc chuyển tải xảy ra, ngân hàng chỉ chấp nhận chứng từ này khi tên cảng chuyển tải, tên tàu và tuyến đường phải được nêu trên cùng một vận đơn.
-Kiểm tra nội dung hàng hoá được nêu trên B/L có phù hợp với quy định trong L/C và các chứng từ khác hay không?
Nội dung này bao gồm: tên hàng hoá, ký mã hiệu hàng hoá, số lượng, số kiện hàng hoá, tổng trọng lượng hàng hoá. đặc biệt ngân hàng thường chú ý đến mục ký mã hiệu hàng hoá ghi trên thùng hàng, số hiệu container hoặc số hiệu lô hàng được gửi trên tàu với nội dung L/C và Packing List.
– Kiểm tra đặc điểm của vận đơn: có thể là vận đơn đã xếp hàng ( shipped on board B/L) hoặc v ận đơn nhận hàng để xếp ( received for shipment B/L)- loại vận đơn này không được ngân hàng chấp nhận và từ chối thanh toán trừ khi có sự chấp nhận của người nhập khẩu.
– Kiểm tra mục cước phí: có phù hợp với quy định của L/C hay không?