Các loại hình giao thông vận tải

Trong lĩnh vực logistics, các loại hình giao thông vận tải đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hàng hóa và hành khách được luân chuyển an toàn, đúng thời gian và tối ưu chi phí. Bài viết này của Hiệp Phước Express sẽ giúp bạn hiểu rõ các hình thức vận tải phổ biến hiện nay, từ đó dễ dàng đưa ra quyết định phù hợp với doanh nghiệp hoặc với nhu cầu cá nhân.

Định nghĩa về các loại hình giao thông vận tải

Các loại hình vận tải là phương tiện thiết yếu giúp việc giúp quá trình vận tải hàng hóa được thuận lợi. Sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu cơ bản việc gọi “các loại hình giao thông vận tải” mang ý nghĩa gì, và những loại hình vận chuyển được sử dụng hiện nay.

Định nghĩa loại hình giao thông vận tải là gì?

Loại hình giao thông vận tải là khái niệm chỉ quá trình di chuyển người và hàng hóa từ nơi này đến nơi khác bằng các phương tiện cụ thể, thông qua một hệ thống hạ tầng nhất định. Đây là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng logistics, đóng vai trò thúc đẩy thương mại, kinh tế, kết nối xã hội giữa trong và ngoài nước.

Phân loại các hình thức giao thông vận tải

Việc phân loại các loại hình vận tải có thể được thực hiện theo nhiều tiêu chí khác nhau:

Theo môi trường hoạt động:

• Vận tải đường bộ: sử dụng xe cơ giới trên mặt đường.
• Vận tải đường biển: vận chuyển bằng tàu biển qua các đại dương, cảng biển.
• Vận tải đường hàng không: sử dụng máy bay để di chuyển hàng hóa và hành khách.
• Vận tải đường sắt: sử dụng hệ thống đường ray và tàu hỏa.
• Vận tải đường thủy nội địa: khai thác sông ngòi, kênh rạch cho giao thương nội địa.

Theo đối tượng vận chuyển: Có 2 loại đối tượng là vận tải hàng hóa hoặc vận chuyển hàng khách.

Theo phạm vi hoạt động:

• Vận tải nội địa: diễn ra trong phạm vi một quốc gia.
• Vận tải quốc tế: vượt ra ngoài biên giới quốc gia, thường liên quan đến xuất nhập khẩu.

Theo phương thức sở hữu:

• Vận tải công cộng: do nhà nước hoặc các tổ chức cung cấp dịch vụ chung.
• Vận tải tư nhân: do doanh nghiệp hoặc cá nhân tổ chức thực hiện vận chuyển.

Vận tải đa phương thức (Multimodal Transport): Đây là phương thức kết hợp từ hai loại hình vận tải trở lên (ví dụ: đường bộ + đường biển), nhằm tận dụng tối đa ưu điểm của từng loại hình, giảm chi phí và rút ngắn thời gian giao hàng.

Vận tải đường bộ Road Transport

Vận chuyển đường bộ (Road Transport) là loại hình giao thông vận tải phổ biến trên thế giới. Trong xuất nhập khẩu, đường bộ là phương thức vận chuyển quan trọng cho chuyến gửi hàng ngắn từ trong và ngoài nước. Các phương tiện phổ biến: Xe tải nhẹ, xe tải nặng, xe container (20 feet, 40 feet), xe bồn (chở xăng, hóa chất), xe đầu kéo, xe khách, xe máy, xe ô tô…

Đặc điểm:

• Linh hoạt, có thể vận chuyển từ cửa đến cửa (door-to-door).
• Cơ động, dễ thích ứng với các điều kiện địa lý khác nhau.
• Là loại hình vận tải phổ biến nhất trong nội địa.
• Phù hợp với khoảng cách ngắn và trung bình.

Ưu điểm:

• Thời gian vận chuyển nhanh với quãng đường ngắn.
• Không phụ thuộc vào hạ tầng cảng, sân bay.
• Phù hợp với hàng nhỏ lẻ, hàng tiêu dùng, hàng có giá trị cao.
• Dễ tổ chức vận chuyển linh hoạt, kể cả với số lượng ít.

Nhược điểm:

• Chi phí vận tải cao hơn so với đường biển, đường sắt (đặc biệt với hàng nặng, cồng kềnh hoặc chặng đường dài).
• Dễ bị ảnh hưởng bởi tình trạng tắc nghẽn giao thông, thời tiết.
• Ô nhiễm môi trường do khí thải từ phương tiện vận tải.
• Hạn chế về tải trọng và kích thước của hàng hóa.

Ứng dụng:

• Vận chuyển hàng hóa nội địa, giao hàng từ kho đến cửa hàng hoặc đến tay khách hàng.
• Phù hợp với hệ thống phân phối bán lẻ, thương mại điện tử.
• Dùng để vận chuyển đến các vùng không có cảng biển, sân bay hoặc ga đường sắt.

Vận tải đường biển Sea Transport – Maritime Transport

Vận chuyển đường biển là loại hình giao thông được ứng dụng phổ biến trong giao thương và du lịch. Trong xuất nhập khẩu, gửi hàng hóa bằng đường biển được sử dụng trong nước và quốc tế. Các loại phương tiện phổ biến: Tàu container, tàu chở hàng rời (bulk carrier), tàu chở dầu, hóa chất, tàu ro-ro (tàu chở xe), tàu khách, tàu du lịch…

Đặc điểm:

• Vận chuyển được khối lượng hàng hóa rất lớn.
• Chi phí thấp hơn nhiều so với đường hàng không, đặc biệt với hàng nặng, hàng cồng kềnh và tuyến đường dài.
• Là phương thức chủ yếu trong vận chuyển quốc tế.

Ưu điểm:

• Phù hợp cho xuất nhập khẩu hàng hóa số lượng lớn.
• Chi phí tính theo đơn vị hàng hóa thấp.
• Có thể vận chuyển nhiều loại hàng: hàng container, hàng rời, hàng lỏng, hàng siêu trường siêu trọng.
• Độ an toàn tương đối cao trong điều kiện vận hành chuẩn.

Nhược điểm:

• Thời gian vận chuyển lâu, thường tính bằng tuần.
• Phụ thuộc vào lịch trình tàu và cảng biển.
• Bị ảnh hưởng bởi thời tiết như bão, biển động.
• Thủ tục hải quan, kiểm tra phức tạp hơn.

Ứng dụng:

• Vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu (quốc tế).
• Hàng nặng, hàng rời, hàng hóa trong container.

Vận tải đường hàng không Air Transport

Vận chuyển đường hàng không là phương thức di chuyển nhanh nhất đang được ứng dụng rộng rãi. Trong xuất nhập khẩu hàng hóa, đường hàng không được ứng dụng như là một hình thức chuyển phát nhanh cấp tốc. Những phương tiện được sử dụng phổ biến thường là các máy bay thương mại, trực thăng, Drone công suất lớn (áp dụng để vận chuyển hàng hóa)…

Đặc điểm:

• Là phương thức vận tải nhanh nhất hiện nay.
• Độ an toàn cao, tỷ lệ rủi ro rất thấp.
• Phù hợp với hàng giá trị cao, hàng dễ hư hỏng, cần vận chuyển gấp.

Ưu điểm:

• Thời gian vận chuyển cực kỳ ngắn, chỉ vài giờ đến vài ngày.
• Giảm thiểu nguy cơ mất mát, hư hỏng.
  Đảm bảo chất lượng cho hàng nhạy cảm về thời gian và điều kiện bảo quản.

Nhược điểm:

• Chi phí vận tải cao nhất trong tất cả các loại hình.
• Giới hạn về kích thước và khối lượng hàng hóa.
• Phụ thuộc vào sân bay, không linh hoạt về địa điểm giao nhận.
• Thủ tục hải quan, kiểm tra nghiêm ngặt.

Ứng dụng:

• Vận chuyển hàng điện tử, hàng hiệu, dược phẩm, thực phẩm tươi sống.
• Giao hàng hỏa tốc quốc tế hoặc nội địa có thời gian gấp.
• Vận chuyển bưu kiện dạng chuyển phát nhanh.

Vận Tải Đường Sắt – Railway Transport

Vận chuyển đường sắt là phương thức vận tải giao thông được áp dụng lâu đời ở Việt Nam cũng như đa quốc gia. Trong XNK logistic, gửi hàng hóa bằng đường sắt thường được sử dụng để ship những hàng hóa cồng kềnh, quãng đường vận chuyển xa. Các loại phương tiện phổ biến: Tàu chở container, tàu hàng hóa tổng hợp, tàu chở nhiên liệu, tàu khách liên tỉnh…

Đặc điểm:

• Sử dụng tàu hỏa chạy trên hệ thống đường ray cố định.
• Phù hợp với vận chuyển hàng hóa khối lượng lớn trên quãng đường dài.
• Hoạt động ổn định, ít bị ảnh hưởng bởi thời tiết hoặc tắc nghẽn giao thông.

Ưu điểm:

• Chi phí vận chuyển thấp, đặc biệt với hàng nặng và chặng đường dài.
• Ít phát sinh rủi ro, độ an toàn cao.
• Ổn định về thời gian và lịch trình.
• Thân thiện với môi trường hơn so với vận tải đường bộ.

Nhược điểm:

• Thiếu linh hoạt vì phụ thuộc vào mạng lưới đường ray.
• Không phù hợp với vận chuyển door-to-door.
• Thời gian vận chuyển lâu hơn so với đường hàng không.
• Hạn chế về phạm vi tiếp cận, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa.

Ứng dụng:

• Vận chuyển container nội địa.
• Vận chuyển than đá, khoáng sản, sắt thép, hàng nông sản.
• Kết hợp trong chuỗi logistics với các loại hình vận tải khác.

Vận tải đường sông Inland Waterway Transport

Vận chuyển đường sông là hình thức vận chuyển đặc thù ở những khu vực có nhiều sông nước. Ứng dụng của gửi hàng đường sống được sử dụng phổ biến để giao thương nội bộ hoặc giao thương với các quốc gia lân cận. Các loại phương tiện phổ biến: Sà lan, tàu kéo, tàu đẩy, tàu khách đường sông.

Đặc điểm:

• Khai thác hệ thống sông ngòi, kênh rạch để vận chuyển hàng hóa.
• Phổ biến tại các quốc gia có mạng lưới sông ngòi phát triển như Việt Nam.
• Tốc độ chậm, nhưng chi phí thấp.

Ưu điểm:

• Chi phí vận tải thấp, đặc biệt với hàng số lượng lớn.
• Thích hợp với hàng cồng kềnh, hàng rời.
• Hạn chế ô nhiễm môi trường.

Nhược điểm:

• Bị giới hạn bởi địa hình thủy văn và thời tiết.
• Tốc độ vận chuyển chậm.
• Hạ tầng bến bãi, cảng sông tại một số khu vực chưa phát triển đồng đều.

Ứng dụng:

• Vận chuyển hàng nông sản, vật liệu xây dựng, xi măng.
• Kết nối các khu vực ven sông, vùng đồng bằng, miền Tây.
• Kết hợp trong vận tải đa phương thức.

Vận tải đa phương thức Multimodal Transport

Vận chuyển đa phương thức là hình thức vận chuyển kết hợp từ hai loại hình giao thông vận tải trở lên, được quản lý bởi một chủ thể duy nhất từ điểm xuất phát đến điểm đích cuối cùng.

Ưu điểm

• Tận dụng lợi thế từng loại hình (ví dụ: đường biển giá rẻ, đường bộ linh hoạt).
• Giảm chi phí logistics tổng thể.
• Rút ngắn thời gian giao hàng.
• Tối ưu hóa chuỗi cung ứng.

Nhược điểm

• Quản lý và điều phối phức tạp hơn.
• Yêu cầu hệ thống hạ tầng đồng bộ, kết nối tốt giữa các loại hình.
• Rủi ro phát sinh khi chuyển giao giữa các phương tiện vận tải.

Các hình thức kết hợp phổ biến

• Đường biển + Đường bộ.
• Đường sắt + Đường bộ.
• Đường hàng không + Đường bộ.
• Đường thủy nội địa + Đường bộ.

Các chứng từ trong vận tải đa phương thức

• Vận đơn đa phương thức (Multimodal Bill of Lading – MBL).
• Hợp đồng vận chuyển tổng hợp.
• Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice).
• Phiếu đóng gói (Packing List).
• Chứng từ bảo hiểm hàng hóa.

Hiệp Phước Express luôn sẵn sàng tư vấn và cung cấp giải pháp vận chuyển tối ưu nhất dựa trên đặc điểm hàng hóa, tuyến đường và yêu cầu của khách hàng.

So sánh các loại hình giao thông vận tải

Tiêu chí	Đường bộ	Đường biển	Đường hàng không	Đường sắt	Đường sông
Chi phí	Trung bình – cao	Thấp	Rất cao	Thấp	Thấp
Thời gian	Nhanh (ngắn hạn)	Lâu	Nhanh nhất	Trung bình	Chậm
Khối lượng	Hạn chế	Rất lớn	Hạn chế	Lớn	Lớn
An toàn	Trung bình	Cao	Rất cao	Cao	Trung bình
Linh hoạt	Rất linh hoạt	Thấp	Thấp	Thấp	Trung bình
Ứng dụng	Nội địa, giao nhanh liên tỉnh, quốc gia lân cận	Xuất nhập khẩu hàng nặng	Hàng cần gửi gấp, hàng giá trị cao	Hàng hóa khối lượng lớn	Hàng rời, nông sản, vật liệu…

Hiệp Phước Express cung cấp giải pháp vận tải toàn diện

Hiệp Phước Express – Công ty TNHH TMDV XNK Hiệp Phước tự hào là đơn vị cung cấp dịch vụ vận tải đa dạng và linh hoạt, phục vụ nhu cầu của cả khách hàng nội địa và quốc tế.

• Vận chuyển đường bộ: Phủ khắp 63 tỉnh thành với nhiều loại phương tiện vận tải linh động, phục vụ cả hàng lẻ và hàng nguyên xe.
• Vận chuyển đường biển: Kết nối các cảng biển lớn trong và ngoài nước, đáp ứng mọi nhu cầu xuất nhập khẩu container, hàng rời, hàng lỏng.
• Vận chuyển đường hàng không: Giao hàng nhanh, an toàn, phù hợp với hàng hóa có giá trị cao, hàng nhạy cảm về thời gian.

Hiệp Phước Express còn hỗ trợ khách hàng vận chuyển hai chiều (đi và về), tối ưu chi phí logistics, đồng thời tư vấn và thực hiện thủ tục xuất nhập khẩu nhanh chóng, chính xác.

Câu hỏi thường gặp về các loại hình giao thông vận tải FAQ

Loại hình vận tải nào phù hợp nhất để vận chuyển nguyên vật liệu xây dựng?

Đối với nguyên vật liệu xây dựng như cát, đá, xi măng, sắt thép,… các loại hình phù hợp nhất là vận tải đường bộ, đường sông và đường sắt. Chúng đều có khả năng chuyên chở khối lượng lớn, chi phí hợp lý và phù hợp với đặc điểm hàng hóa cồng kềnh, nặng.

Chi phí vận chuyển của từng loại hình được tính như thế nào?

Chi phí thường được tính theo các yếu tố: quãng đường vận chuyển, loại phương tiện, khối lượng và kích thước hàng hóa, thời gian yêu cầu giao hàng, và phụ phí (nếu có). Mỗi loại hình sẽ có công thức tính chi phí riêng phù hợp với đặc thù khai thác.

Thời gian vận chuyển trung bình của từng loại hình là bao lâu?

• Đường bộ: từ vài giờ đến 2-3 ngày với nội địa, hoặc 3-10 ngày nếu gửi hàng liên tỉnh.
• Đường biển: từ vài ngày đến vài tuần (quốc tế).
• Đường hàng không: từ vài giờ đến 2 ngày (quốc tế).
• Đường sắt: từ 1 đến 5 ngày nội địa.
• Đường sông: từ 2 đến 7 ngày tùy quãng đường.

Các tổ chức liên quan đến các loại hình vận tải:

• Bộ Giao thông Vận tải: Quản lý chung về chính sách và quy hoạch.
• Cục Hàng không Việt Nam: Giám sát hoạt động vận tải hàng không.
• Cục Hàng hải Việt Nam: Quản lý hoạt động vận tải biển.
• Cục Đường sắt Việt Nam: Quản lý kết cấu hạ tầng và hoạt động đường sắt.
• Cục Đường bộ Việt Nam: Giám sát và cấp phép vận tải đường bộ.
• Tổng cục Hải quan Việt Nam: Quản lý xuất nhập khẩu và vận chuyển quốc tế.

Những rủi ro thường gặp khi vận chuyển hàng hóa bằng từng loại hình là gì?

• Đường bộ: tai nạn giao thông, tắc đường, thay đổi thời tiết.
• Đường biển: trì hoãn lịch trình do bão, sự cố tại cảng.
• Đường hàng không: trễ chuyến bay, giới hạn kích thước, thủ tục phức tạp.
• Đường sắt: lệch ray, trễ tàu, giới hạn về điểm đến.
• Đường sông: ảnh hưởng mực nước, kẹt luồng, điều kiện thời tiết.

Cùng chủ đề vận chuyển, bạn đọc có thể tham khảo bài viết định vị hàng bưu gửi để hiểu hơn về lộ trình hàng hóa khi ship bằng dịch vụ.

Các loại hình giao thông vận tải đều có đặc điểm riêng, phù hợp với từng nhu cầu và loại hàng hóa cụ thể. Việc lựa chọn đúng phương thức sẽ giúp tối ưu hóa chi phí, thời gian và hiệu quả vận chuyển. Hiệp Phước Express đáp ứng tất cả các điều trên, giúp bạn vận chuyển hàng hóa với đa dạng loại hình giao thông vận tải, liên hệ ngay 0907 770 995 để biết thêm chi tiết.