Có bao giờ bạn tự nghĩ hoặc hỏi bạn bè, anh chị đi trước: Kiến thức và kỹ năng của nhân viên Xuất Nhập khẩu cần có những gì chưa?
Xuất Nhập Khẩu là ngành có cơ hội việc làm đa dạng với nhiều vị trí, rất rộng mở và có thể phát triển sự nghiệp với mức đãi ngộ tốt. Nhưng đồng thời, cũng có những khó khăn nhất định phải vượt qua nếu muốn gắn bó và thành công với nghề.
Trung tâm Kiến Tập xin chia sẻ danh sách các kiến thức và kỹ năng cần thiết nhất mà các chuyên viên xuất nhập khẩu cần phải nắm vững.
I. KIẾN THỨC NỀN TẢNG
Kiến thức về xuất nhập khẩu rất rộng lớn và thay đổi từng ngày khiến chúng ta phải thường xuyên trau dồi, học hỏi. Về cơ bản, một chuyên viên xuất nhập khẩu phải được trang bị các kiến thức về các mảng sau:
1. Quy trình và chính sách Xuất nhập khẩu hàng hóa/dịch vụ (Export-import procedures and policy)
- Chính sách với mặt hàng xuất nhập khẩu: xem loại hàng có được phép xuất-nhập? hay xuất nhập khẩu có điều kiện? (hạn ngạch quota hoặc giấy phép, chuyên ngành) hay cấm xuất-nhập khẩu? Các Bộ nào quản lý nhóm ngành hàng nào?
- Quy trình xuất khẩu –nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ ra sao: các bước quy chuẩn để xuất khẩu hoặc nhập khẩu một lô hàng tại cửa khẩu, ngoài cửa khẩu hoặc tại chỗ.
2. Giao nhận vận tải (Transportation)
- Giao nhận vận tải nội địa
+ Mục đích và cách vận hành
+ Các loại phương tiện, các loại phí và phụ phí
+ Danh mục các cảng biển, cảng sông của Việt Nam
- Giao nhận vận tải quốc tế
+ Các loại phương tiện vận tải, phí (charges) và phụ phí(sur-charges)
+ Danh sách các cảng biển, ICD, sân bay chính của một số nước
+ Incoterms: phân chia trách nhiệm, rủi ro và chi phí (Risk & Cost) cho Seller/Buyer của giao dịch ra sao
+ Các hình thức vận tải quốc tế, chi phí và đặc điểm, chú ý
+ Chứng từ vận tải quốc tế (SI, booking, BL, AWB, Manifest…khá nhiều nữa)
3. Thanh toán quốc tế
- Các phương thức, công cụ thanh toán quốc tế đang sử dụng
Rủi ro, lợi ích và chú ý khi sử dụng các phương thức thanh toán như thế nào
- Nắm vững về một số phương thức thanh toán quốc tế chính nhất:
+ L/C: Letter of Credit
+ T/T: Telegraphic transfer
+ Collection (D/P, D/A) hay CAD…
Trong từng phương thức, cần nắm rõ các phân loại, nội dung, cách vận hành, chi phí, quy trình mở-nhận-thanh toán, cách check nội dung
Chú ý: nắm vững về UCP 600, ISPB, URC
4. Hợp đồng, giao dịch, đàm phán
- Hợp đồng (Sales Contract): các nội dung,điều khoản, hình thức, các chú ý khi đàm phán ký kết hợp đồng
- Biết xây dựng phương án kinh doanh và chi phí cho hàng xuất, nhập các lô hàng để đàm phán giá
- Biết cách giao dịch(transaction) và đàm phán ngoại thương(negotiation) chuyên nghiệp, hiệu quả và thành công nhất, có lợi nhất cho công ty bao gồm cả giao dịch offline(email, apps..) và trực tiếp gặp gỡ
- Yêu cầu này với công ty xuất khẩu là dành cho Sales, còn công ty nhập khẩu thì bộ phận Purchasing sẽ chịu trách nhiệm
5. Thủ tục hải quan
- Nắm vững về chính sách hải quan, pháp luật về hải quan(luật hải quan, thông tư, nghị định, quyết định) thủ tục hải quan cho các mặt hàng của công ty khi muốn xuất-nhập, xử phạt hành chính về hải quan
- Hiểu và biết cách áp mã hàng hóa-HS code, cách tính thuế xuất nhập khẩu, trị giá hải quan (đặc biệt với những hàng có thuế).
- Nắm quy trình thông quan tại các chi cục, cửa khẩu, sân bay (đặc biệt chú ý với nhân viên Ops-hiện trường)
- Sử dụng ECUS/VNACCS thành thạo các loại hình công ty đang triển khai(xuất-nhập kinh doanh, tạm nhập-tái xuất, tạm xuất-tái nhập, gia công, SXXK, đầu tư…)
- Hiểu cơ bản nguyên lý về kế toán trong việc quyết toán, hoàn thuế (VAT, XNK)
6. Chứng từ xuất nhập khẩu
- Nắm rõ về yêu cầu, chi phí các loại chứng từ trong khi xuất trình làm thủ tục thông quan hải quan cho loại hàng hóa xuất-nhập của doanh nghiệp
- Hiểu rõ và biết làm, hoàn thiện các loại chứng từ xuất nhập khẩu thanh toán ( Invoice, Packing list, B/L, C/O, Fumigation certificate, Phytosanitary certificate, Insurance certificate, certificate of Sanitary, certificate of Health, C/Q, MSDS, C/A và các certs khác…để làm vững Docs xuất nhập khẩu, có khoảng gần 20 loại chứng từ) tùy theo phương thức thanh toán
- Xin giấy phép chuyên ngành, công bố hợp quy, CFS, đăng kiểm,kiểm định, kiểm tra chất lượng, an toàn, VSAT, dán nhãn…(thường cho hàng nhập).
Nhân viên Docs và Ops phối hợp chặt chẽ và hiệu quả nhất, đảm bảo thời gian làm chứng từ nhanh nhất, chi phí hợp lý nhất.
II. KỸ NĂNG CẦN THIẾT
Kiến thức là phần cứng bắt buộc phải nắm vững. Vậy còn kỹ năng gì là cần thiết cho một chuyên viên xuất nhập khẩu tài năng?
1. Ngoại ngữ
- Tiếng Anh gần như bắt buộc: giao tiếp là số một, cứng về email-thư tín thương mại, đàm phán, giao dịch trực tiếp
- Biết thêm ngoại ngữ khác là lợi thế ( khi apply công ty Hàn, Nhật, Trung trong các khu công nghiệp, khu chế xuất…)
- Tùy vị trí mà yêu cầu ngoại ngữ khác nhau. Cao nhất là sales quốc tế(xuất khẩu), còn nhân viên Ops cần đọc hiểu các chứng từ là được
2. Sử dụng B2B web/apps/tìm kiếm thông tin trên internet
Đây là yêu cầu bắt buộc cho Sales quốc tế. Phải sử dụng thành thạo Alibaba, B2B webs (Ad tổng hợp chắc có khoảng 500 webs dùng được) và các thông tin trên internet trong việc chào bán, PR, marketing hình ảnh sản phẩm và thương hiệu cho hàng xuất khẩu, tìm kiếm nhà cung cấp cho hàng nhập khẩu.
Apps hiện nay như Viber, whatsapp, Line, Tango, Wechat…đã quá thông dụng trong việc giao dịch, làm việc mà không qua email.
3. Giao tiếp, thuyết trình, thuyết phục
- Kỹ năng giao tiếp tốt với đối tác (nguyên lý 3A + 3B)
- Thuyết trình, thuyết phục tốt: đánh giá tâm lý, giải quyết vấn đề. Phải có tính nhạy cảm để nhận định khách hàng, xử lý mâu thuẫn, thuyết phục và chốt deal
- Mở rộng các mối quan hệ, giao lưu
4. Kỹ năng văn phòng
- MS office thành thạo(nhất là Outlook, Excel), sử dụng các tools trong việc lập và theo dõi, chăm sóc khách hàng
- Sử dụng ứng dụng mạng xã hội
5. Kỹ năng “siêu mềm” và quan trọng
- Kỹ năng quản lý thời gian và sắp xếp công việc: báo cáo, tổng hợp, lên kế hoạch, deadline…
- Đặt và giải quyết vấn đề, tranh biện
- Làm việc độc lập, cá nhân một cách chủ động nhất
- Làm việc tốt theo nhóm. Bạn chỉ tốt khi cộng tác theo nhóm được với người khác để hoàn thành mục tiêu chung
III. QUAN TRỌNG NHẤT: THÁI ĐỘ YÊU CÔNG VIỆC
- Coi công việc là của mình chứ không phải đi làm thuê, cố gắng hoàn thành công việc hiệu quả nhất chứ không phải sự bắt ép
- Đặt mình vào vị trí của sếp để hiểu áp lực và cố gắng
- Tinh thần hăng say, làm việc nghiêm túc nhất vì mục tiêu chung cùng với đồng nghiệp